„Za chleb i wolność… Grudzień 1970 nie tylko na Wybrzeżu”

konferencja naukowa

Uniwersytet Gdański, ECS

wstęp wolny

8–9/12/2025

Brutalna pacyfikacja strajków na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku wstrząsnęła całym krajem. Dla mieszkańców Gdańska, Gdyni i Szczecina wciąż stanowi ona niezabliźnioną ranę. Jednak protesty wybuchały również w innych miastach?

Z okazji 55. rocznicy wybuchu rewolty zapraszamy do udziału w konferencji naukowej poświęconej przebiegowi strajków grudniowych poza Wybrzeżem poza głównymi zakładami i w mniejszych ośrodkach. Celem konferencji jest próba przyjrzenia się rzeczywistości poza głównymi ośrodkami strajkowymi i odpowiedzi na pytania o to jak przebiegał proces samoorganizacji w zakładach? Jaki był odzew społeczny? Jaki charakter miały protesty w innych ośrodkach? Jakie postulaty wysuwano? Jak do strajków i przemian politycznych odnosili się przedstawiciele zakładów pracy i działacze PZPR?

Każde z wystąpień trwa 15 minut.

Konferencję naukową „Za chleb i wolność… Grudzień 1970 nie tylko na Wybrzeżu”, zorganizowali: Europejskie Centrum Solidarności, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, Instytut Dziedzictwa Solidarności, a także Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego oraz Centrum Aktywności Studenckiej i Doktoranckiej.

Partnerem projekcji filmu jest Narodowe Archiwum Cyfrowe.

kontakt | piotr.abryszenski@ipn.gov.pl

lokalizacje

8/12/2025 → Uniwersytet Gdański, ul. Jana Bażyńskiego 8 Wydziału Nauk Społecznych, audytorium S 208 (parter lub 1 piętro)

9/12/2025 → Europejskie Centrum Solidarności, pl. Solidarności 1, biblioteka (1 piętro)

Program konferencji

8/12/2025 poniedziałek

17.30–19.00

Grudniowy przełom | debata

uczestniczki i uczestnicy | prof. Wojciech Polak (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), dr Michał Paziewski (Uniwersytet Szczeciński), Małgorzata Sokołowska (Uniwersytet Morski w Gdyni)

prowadzenie | dr Przemysław Ruchlewski (Europejskie Centrum Solidarności)

9/12/2025 wtorek

9.15–10.45   

Panel 1

dr Przemysław Ruchlewski,Europejskie Centrum Solidarności | Reakcja działaczy partyjnych na rewoltę grudniową 1970 w dużych zakładach pracy województwa gdańskiego

dr Robert Kolasa, Wyższa Szkoła Kadr Menedżerskich w Koninie | Obraz Grudnia 1970 roku na łamach prasy centralnej i lojalnej

dr Piotr Brzeziński, Instytut Dziedzictwa Solidarności | „Ballada o Janku Wiśniewskim” jako artystyczna wizja gdyńskiego Grudnia ’70

dr hab. Daniel Wicenty, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, Uniwersytet Gdański | Grudzień ’70 a paradoksy dekady Edwarda Gierka

prof. emerytowany Lech Mażewski, Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni | Grudzień przed Sierpniem. O genezie strajków sierpniowych 1980 roku

10.45–11.00
Przerwa kawowa

11.00–12.30

Panel 2

prof. Paweł Hut, Uniwersytet Warszawski |  Społeczne i gospodarcze uwarunkowania Grudnia 1970

prof. Jędrzej Chumiński, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu  | Strajki robotnicze w Polsce – analiza społeczno-demograficzna strajkujących (próba portretu)

dr Jan Hlebowicz, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku | Grudzień ’70 w badaniach Marka Latoszka

Nina Kucharczyk, Uniwersytet Jagielloński | Realna wartość płac i struktura kosztów utrzymania robotniczych gospodarstw domowych w przededniu kryzysu Grudnia 1970 roku

Wiktoria Sroka, Uniwersytet Śląski w Katowicach | Inwigilacja i represja jako instrumenty zarządzania kryzysem. Działania aparatu bezpieczeństwa wobec Grudnia ’70 w świetle dogmatyki prawa

12.30–12.45
Przerwa kawowa

12.45–14.00

Panel 3

ks. dr hab. Grzegorz Sokołowski, Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu | Wydarzenia na Wybrzeżu w zapiskach abp. Bolesława Kominka i ks. infułata Karola Milika

dr Leszek Molendowski, Muzeum Gdańska | W centrum wydarzeń. Wydarzenia Grudnia ’70 w Gdańsku i w Gdyni oczami zakonników

dr Grzegorz Majchrzak, Instytut Pamięci Narodowej, Wyższa Szkoła Kształcenia Zawodowego we Wrocławiu | Pogrudniowa dogrywka, czyli strajki z pierwszej połowy 1971 roku

dr Piotr Abryszeński, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku | „Działać, ale jak?”. Studenci wobec Grudnia 1970

dr hab. Sylwia Galij-Skarbińska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu | Nastroje społeczne mieszkańców Bydgoszczy w Grudniu ’70 (w optyce SB)

14.15–15.00
Przerwa obiadowa

15.00–16.30

Panel 4

dr hab. Zbigniew Girzyński, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu | Polonia i emigracja wobec wydarzeń grudniowych 1970 roku

Adrianna Nowak, Uniwersytet Jagielloński | Grudzień ’70 w optyce kubańskiej „Bohemii”

dr hab. Magdalena Małecka-Łyszczek, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie | Strajki na Wybrzeżu jako przejaw budowania fundamentów społeczeństwa obywatelskiego – nowe spojrzenie

dr Anna Łukaszewska, Damian Kleczka, Pomorska Szkoła Wyższa | Od strajku do kompetencji obywatelskich – jak dziedzictwo Grudnia 1970 roku kształtuje współczesną edukację

Julia Kasperkowiak, Jerzy Klimczak, Europejskie Centrum Solidarności | Monumenty w miniaturze. Pomniki Grudnia ’70 na opozycyjnych znaczkach i plakietkach z lat 80. XX wieku

16.30–16.45
Przerwa kawowa

16.45–18.30

Panel 5

dr Adam Kuź, Pomorska Szkoła Wyższa | Zmiany w KC PZPR w 1970 roku

dr Tomasz Herudziński, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego |Między władzą a społeczeństwem – narodziny solidarności w świetle filmowych przedstawień wydarzeń grudniowych 1970 roku

Marcin Goliwąs Uniwersytet Gdański | Między pamięcią zbiorową a oporem: obraz wydarzeń Grudnia 1970 na podstawie wybranych druków bezdebitowych (1971–1989)

dr Piotr Grzelczak, Muzeum Poznania, Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu | Uniknąć repetycji Czerwca 1956. Grudzień 1970 w Poznaniu

Krzysztof Filip, Miejska Biblioteka Publiczna w Tczewie, Sekcja Historii Miasta | Grudzień ’70 w Tczewie

Piotr Syczak, Uniwersytet Gdański | Grudzień 1970 na terenie powiatu wejherowskiego (w świetle akt lokalnej administracji państwowej i lokalnych organów partii)

18.30–20.00

/ ECS, mediateka (1 piętro)
Pokaz filmu dokumentalnego „Sto dni” w reż. Tomasza Pobóga-Malinowskiego (Polska, 1981)

20.00–20.15

Zakończenie konferencji

Organizaatorzy konferencji:

Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku,

Europejskie Centrum Solidarności,

Instytut Dziedzictwa Solidarności,

Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego,

Centrum Aktywności Studenckiej i Doktoranckiej